Osmanlı sanatının büyük ustası, nakkaş-ressam Levni'nin başyapıtı Surname-i Vehbi, Dr. Esin Atıl'ın hazırladığı Levni ve Surname adlı kitabın titiz inceleme sayfaları ve özenli tıpkıbasımlarıyla, Topkapı Sarayı Müzesi Kitaplığı'nın duvarları dışına taşıp günümüz sanatseverinin kitaplığına ulaştı.

Osmanlı çağının ve özellikle Lale Devri'nin en önemli görsel tanıklarından biri olan Levni, bu ünlü yapıtında, III. Ahmed'in şahzadeleri için 1720 yılında yaptırdığı ünlü bir sünnet düğününü, resimli Osmanlı tarih yazını geleneğinin çizgileri içinde ama klasik dönem minyatürlerini gölgede bırakan pırıltılı bir üslupla kağıda döküyor. III. Ahmed için hazırlanan nüshası 175 sayfadan oluşan, 137 resim içeren ve şair Vehbi'nin anlattığı Surname-i Vehbi'de usta nakkaş, bir saray sünnet düğünün bütün aşamalarını, gece gündüz birbirini izleyen törenleri, eğlenceleri, alayları, zanaatkarların, sazendelerin, canbazların, sihirbazların gösterilerini, Osmanlı geleneği için çok yeni bir resim dili ve olağanüstü ayrıntılarla betimliyor.

Levni ve Surname'nin ilk bölümü dönemin kültürel ve tarihsel ortamını, Osmanlı sur (şenlik) ve surname (şenlik kitabı) geleneğini, sanatçının kullandığı yöntemleri analiz eden bilimsel bir çalışmayı içerirken, ikinci bölümde ise resimler islam elyazmaları biçiminde ele alınmış ve okuyucunun, Levni'nin olağanüstü öyküsel anlatımını özgün biçimiyle izlemesi sağlanmıştır.

Surname-i Vehbi, bir sünnet düğününün, uzun ve görkemli bir şenliğin sadık tanıklığının çok ötesinde, başlıbaşına bir şenlik, benzersiz bir görsel şölen. Ve Levni Çelebi, bu benzersiz yapıtla, yalnız Osmanlı sanatının değil, tüm sanat tarihinin ezeli sorunlarına şaşırtıcı ışıklar tutuyor.

Yazar: ESİN ATIL